Corporatie wil liever waarde toevoegen dan vragen naar kosten
Na een masterclass over circulair bouwen besloot woningcorporatie De Woonplaats ter lering een circulair project te gaan uitvoeren. Begin 2021 konden de eerste bewoners in hun circulaire woning terecht. In de loop van volgend jaar wil circulariteit in haar organisatie borgen. “We kijken bij circulariteit verder dan enkel naar het materiaalgebruik.”
Tekst: Tim van Dorsten, Beeld: De Woonplaats
De zeven circulaire woningen, die sinds januari 2021 in de wijk Stroinkslanden in Enschede staan, beschikken over zo veel mogelijk materiaal dat afkomstig is uit oude woningen, zoals de fundering en de begane grond. Zo is oude dakisolatie toegepast als vloerisolatie. Daarnaast zijn de woningen zo veel mogelijk losmaakbaar gemaakt, door ze te bouwen met houtskeletbouw met een prefab elementensysteem en droge verbindingen. Ook de installaties zijn losmaakbaar. Het bouwen met hout was wel een zoektocht, vertelt projectmanager Stef Oude Sanderink van woningcorporatie De Woonplaats. “In eerste instantie wilden we gebruikt hout toepassen. Maar om gebruik te kunnen maken van de milieu-investeringsaftrek [MIA-subsidie, red.] moesten we gebruikmaken van hout met het duurzame FSC-keurmerk. Met tweedehands hout konden we dat niet aantonen. Voor een deel van de gevel hebben we daarom gebruikgemaakt van nieuw hout, met zo’n keurmerk.”
Om aanspraak te maken op een van de zeven woningen, konden geïnteresseerden op sollicitatiegesprek komen bij de Twentse woningcorporatie. “De huurders moeten bijvoorbeeld bereid zijn om gezamenlijk de klimaatadaptieve tuin te onderhouden”, legt adviseur strategie en beleid Pauline Adriaansens van De Woonplaats uit. “We hebben samen met de bewoners gezorgd voor groene daken op de bergingen. Daarnaast moeten de huurders weten hoe ze op een goede manier de houten woningen kunnen verwarmen. Inmiddels hebben we het zo geregeld dat de huidige bewoners bij een woningmutatie de nieuwe bewoners kiezen.”
Ze beschouwt de totstandkoming van de zeven circulaire woningen als best pittig. “Met name op het gebied van kosten en tijd”, geeft ze aan. “In sommige gevallen kan de keuze voor gebruikte en natuurlijke materialen duurder zijn, maar dat komt vooral omdat we niet op de hoogte zijn van alle beschikbare duurzame materialen. We hebben geleerd dat aannemers de ruimte moeten voelen om met alternatieven te komen. Circulaire materialen hoeven niet duurder te zijn, er zijn al best veel alternatieven. Zo hebben we gemerkt dat Witzand Bouwmaterialen naar reguliere dakisolatie ook beschikt over circulaire dakisolatie. Het is onze rol is om vanuit onze ambitie de juiste vraag te stellen aan de aannemer.”
Adviseur strategie en beleid: Pauline Adriaansens van De Woonplaats
Projectmanager: Stef Oude Sanderink van De Woonplaats
Circulaire elementen in concepten
Pauline merkt tot haar eigen enthousiasme dat ‘Het Nieuwe Normaal’, de standaard voor circulair bouwen, in steeds meer uitvragen van nieuwbouwconcepten landt. “Dit geldt onder meer voor de conceptwoningen van ‘Bouwstroom Oost’ en dat vind ik een goede ontwikkeling. Daarnaast hebben we gemerkt dat er ook in nieuwbouwprojecten meer sociale onderdelen terugkomen, zoals het gezamenlijk onderhouden door bewoners van een gezamenlijke tuin. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het nieuwbouwproject Aaltens Hofje in Aalten, waarbij de huurders hebben meegedacht over de klimaatadaptieve inrichting van het project”, geeft ze aan.
Vanuit de verschillende proefprojecten wil De Woonplaats circulariteit gaan borgen binnen haar verschillende vastgoedprocessen, zoals nieuwbouw en planmatig onderhoud. “We willen samen werken aan het reduceren van de instroom van primaire abiotische grondstoffen, die instroom willen we in 2030 halveren”, vertelt Pauline. “Die doelstelling hebben we samen met woningcorporatie Welbions uit Hengelo geformuleerd. Samen met Welbions werken we een uitwerking daarvan en we zitten vlak voor de stap voor de intern acties te gaan benoemen, die zorgen voor de borging van circulariteit binnen een aantal processen.”
Bij de circulariteit kijkt de corporatie verder dan enkel het materiaalgebruik. Als voorbeeld noemt Oude Sanderink de totstandkoming van een circulaire schutting tussen de tuinen. “In de aanschaf is zo’n schutting wellicht iets duurder, maar graag leveren wij ook een bijdrage op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De schuttingen worden gemaakt van reststromen hout door medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt.” Adriaansens vindt dan ook dat bouwbedrijven en corporaties een andere vraag moeten stellen. “In plaats van vragen naar de kosten moet de vraag eigenlijk zijn: ‘Welke waarde wil ik met mijn investering toevoegen?’ Dat is een heel andere vraag.”
Toekomstbestendig bouwen
Inmiddels krijgt De Woonplaats begeleiding van de organisatie Building Balance in een project rond toekomstbestendig bouwen. “Met dit proefproject willen we leren of dit betaalbaar en haalbaar is”, geeft Pauline aan. Daarnaast wil de corporatie bij nieuw- en renovatieprojecten steeds vaker groen en biodiversiteit aan een woonomgeving toevoegen, vertelt Stef. “Drie appartementencomplexen aan de Fazantstraat in Enschede hebben we verduurzaamd met onder meer circulaire dakbedekking en circulaire keukens. Het regenwater is bij de complexen afgekoppeld van het riool en loopt voortaan naar de aangelegde wadi’s, die de gemeente heeft aangelegd. De tuinen worden in samenspraak met de bewoners ingericht. Met de toevoeging van de natuur willen we stimuleren dat bewoners elkaar meer gaan ontmoeten.”