“Onze ambitie was niet om houten woningen te maken”

In de Eindhovense wijk ’t Ven wilde Woonstichting ’thuis onder meer 88 grondgebonden nieuwe betonnen sociale huurwoningen bouwen. Toen bouwbedrijf Heijmans met een voorstel kwam om betaalbare houten woningen te bouwen, besloot de woningcorporatie direct hierop in te gaan. “Hout is niet alleen een duurzaam materiaal, maar zorgt ook voor een beter binnenklimaat.”

In de wijk ’t Ven maken 129 verouderde woningen plaats voor 249 sociale huurwoningen van de Eindhovense Woonstichting ’thuis. Van deze nieuwe sociale huurwoningen zorgt bouwbedrijf Heijmans voor 88 grondgebonden woningen, waarbij de corporatie in eerste instantie koos voor gestandaardiseerde sociale huurwoningen. “Totdat Heijmans ons attendeerde op hun eigen houtskeletwoningen. In een nieuwe fabriek in Heerenveen was het bedrijf gestart met het ontwerp en de productie hiervan”, vertelt manager vastgoed en duurzaamheid Matthijs Hulsbosch van ’thuis. “We hebben de ambitie om een ecologische voetafdruk van nul te halen en pakken alles aan om die ambitie te behalen. Veelal vormen de financiën een voorname reden om niet voor houten woningen te kiezen, maar in dit geval was houtbouw wel financieel haalbaar.”

In de fabriek in Friesland werkt Heijmans sinds de zomer van 2022 hard om te zorgen voor betaalbare houtskeletwoningen, legt directievoorzitter Bouw & Techniek Marc de Vreede van het bouwbedrijf uit. “Inzetten op duurzaamheid kost geld, want dit betekent extra investeren. Wij willen een duurzame woning, die zich in de kostprijs kan meten met de gangbare prijs van een traditionele hedendaagse variant. Onze woning, een kwalitatief hoogstaand product, moet zich financieel meten met een standaard betonnen woning.”

Toekomstbestendig

In eerste instantie had Heijmans overigens niet de ambitie om seriematig houten woningen te gaan produceren, vertelt Marc. “Toen in 2021 onze conceptwoning ‘Heijmans Huismerk’ tien jaar bestond, vroegen we ons af hoelang we met de bouw van traditionele betonnen woningen konden blijven doorgaan. We zagen de opkomst in de behoefte naar duurzame woningen. Daarom hebben we een projectgroep samengesteld, om na te denken over toekomstbestendige duurzame woningen met een hoger niveau op het gebied van comfort en energiehuishouding.” Daarnaast wilde hij een oplossing voor de trend van de toenemende krapte op de arbeidsmarkt.

Als oplossing kwam de projectgroep met industrieel geproduceerde houtskeletwoningen. “Hout is niet alleen een duurzaam materiaal, maar zorgt ook voor een dampopen systeem waardoor het klimaat in de woning significant beter wordt”, legt Marc uit. “Daarbij heeft hout als voordeel dat de mate van variatie groter en eenvoudiger in een productieproces is in te passen, ten opzichte van beton. We hebben gekozen voor een 3D-model, in de vorm van een woonconfigurator, waarin een consument iedere optie kan aanklikken. Dat model stuurt de machines in de fabriek aan. Alle opties hebben we van tevoren uitgewerkt. In betonnen woningen zijn variaties moeilijker, omdat voor iedere optie een aparte mal nodig is. Wij hebben geen mallen nodig.”

Daarnaast heeft Heijmans gezorgd voor een stekkerbare installatie. “Door de hele woning loopt een kabel, met als opties wifi en elektra, zodat een bewoner op iedere plek kan kiezen en het gebruik kan wisselen. Verder hebben we gezorgd voor een geautomatiseerde CO2-regeling, want bijna niemand zet tegenwoordig een raam open om de woning te ventileren.”

Nieuwe fabriek

In eerste instantie wilde Marc dat de nieuwe fabriek centraal in het land kwam te staan. “Voor de benodigde kennis over houtskeletbouw zijn we in 2022 een samenwerkingsverband met VDM Woningen aangegaan, om samen met onze eigen fabriek te gaan ontwikkelen. Via VDM Woningen zijn we in contact gekomen met IIBO. Dat prefab bouwbedrijf was in Heerenveen al drie jaar bezig met de productie van houtskeletwoningen, maar kwam niet verder in de doorontwikkeling. Wij hebben toen besloten om hun bestaande fabriek en al hun mensen over te nemen en daar ons eigen product te gaan ontwikkelen.”

Inmiddels beschikt de fabriek over machines met een gezamenlijke jaarlijkse productiecapaciteit van 250 woningen. Voor dit jaar is deze volledige capaciteit bereikt en voert Heijmans al gesprekken voor volgend jaar. “We hebben de fabriek gebouwd met de mogelijkheid om in totaal jaarlijks 1.250 woningen te bouwen”, vervolgt Marc. “We voeren de productiecapaciteit gestaffeld op en ik verwacht dat we komende zomer een eerste besluit nemen om te gaan uitbreiden. Dat komt omdat onder meer woningcorporaties steeds vaker gaan kiezen voor houtskeletbouwwoningen. Inmiddels hebben meer dan 30 corporaties interesse getoond in onze houtskeletbouwwoningen. En hoe meer woningen er komen, hoe meer er bekend wordt over het gebruik.”

Heijmans heeft nog meer plannen, zoals de mogelijkheden met gestapelde bouw (zie kader) en het zoveel mogelijk vervangen van primaire materialen in de houten woningen. “Dankzij het digitaal ontwerpen weten we precies hoeveel kilo van welk materiaal van iedere component in de woning zit. Daarvan maken we een materiaalstroomanalyse, die bestaat uit de primaire, secundaire en biobased grondstoffen”, legt Marc uit. “De komende jaren willen we steeds meer primaire grondstoffen vervangen door grondstoffen die gezonder en duurzamer zijn, om stap voor stap een gezonde en duurzame woning te ontwikkelen. Zo zijn we dit jaar in Friesland in samenwerking met een boer gestart met het telen van vezelhennep, dat we vanaf volgend jaar als isolatiemateriaal willen gaan gebruiken.”

Overstap op biobased

Volgens Matthijs is dit een belangrijke stap. “Als bouwbedrijven in de toekomst opdrachten willen blijven uitvoeren, moeten ze deze stap zetten. We merken dat steeds meer woningcorporaties willen overstappen naar biobased materiaal.” Toch vindt Marc de stap van ’thuis bijzonder. “Het kiezen voor een nieuw product vraagt om durf en vertrouwen. Er zit een verschil tussen iets willen en iets doen. Dat maakt de stap van ’thuis zo knap.” De Eindhovense corporatie heeft die durf niet ineens gekregen, legt Matthijs uit. “Het was een ontwikkeling om de hele organisatie in de verduurzamingsslag mee te krijgen. Wat voornamelijk heeft geholpen is het samenstellen van projectteams, waarin alle afdelingen vanaf een vroeg stadium in het proces zijn vertegenwoordigd. Mede dankzij die stap is duurzaamheid op alle lagen in onze organisatie ingebed. Bij ieder nieuw bouwproject kijken we inmiddels naar de mogelijkheden van houtbouw.”

De 88 grondgebonden woningen in ’t Ven zijn naar verwachting aan het eind van het eerste kwartaal klaar, waarna de verhuur in de lente van start gaat. De corporatie werkt aan filmpjes, waarin ze toekomstige bewoners informeert over onder meer het gebruik van de verwarming en koeling van hun nieuwe woning.

Tekst: Tim van Dorsten, beeld: Heijmans

Matthijs Hulsbosch, manager vastgoed en duurzaamheid van ’thuis: “Bij ieder nieuw bouwproject kijken we inmiddels naar de mogelijkheden van houtbouw.”

Herkomst hout

Heijmans is eind 2021 een samenwerkingsverband aangegaan met Staatsbosbeheer, om met hout te gaan bouwen. “Staatsbosbeheer beheert niet alleen bossen in Nederland, maar ook in andere lidstaten van de EU”, vertelt Marc de Vreede van Heijmans. “De hoeveelheid benodigde hout is vele malen minder dan de jaarlijkse aangroei in de vele bossen. Zo heeft Staatsbosbeheer de afgelopen jaren zo’n 300.000 kubieke meter aan duurzaam geproduceerd FSC-gecertificeerd rondhout geoogst, waarvan de bouwsector zo’n 45 procent toepast.” Naast de toepassing van dit hout heeft Heijmans het plan om zelf bomen te gaan planten.

Volgende stap: gestapelde houtbouw

Na de seriematige productie van grondgebonden woningen is Heijmans bezig om ook gestapelde woningen van hout te gaan produceren, vertelt Marc de Vreede van Heijmans. “We zijn begonnen met grondgebonden woningen, omdat de volumes voor een efficiënte productie minder groot zijn en de complexiteit van deze woningvorm kleiner is. Bij gestapelde woningen met hout is de kans op geluidsoverlast bijvoorbeeld iets groter. Ons projectteam is inmiddels bezig met een onderzoek naar de mogelijkheden voor en de gevolgen van gestapelde houten woningbouw.” Naar verwachting krijgt dit plan later dit jaar een vervolg.

Marc de Vreede, directievoorzitter Bouw & Techniek van Heijmans: “Bij hout is de mate van variatie groter en eenvoudiger in een productieproces in te passen dan bij beton.”