Bijna EPC-0 woontoren, industrieel en in bouwteam gerealiseerd
Aan de Middenhaag in de wijk Emmermeer heeft Brands Bouw uit Emmen, namens woningcorporatie Lefier, recent de woontoren Troubadour opgeleverd. Met elf verdiepingen is het de hoogste woontoren in het gebied, met in totaal zestig appartementen.
Opmerkelijk aan het gebouw is dat het in een bouwteam is ontwikkeld. AAS, Atelier voor Architectuur en Stedenbouw uit Groningen sloot aan als architect en Goudstikker de Vries uit Emmen als constructeur. Niemeijer installatietechniek verzorgde de installaties, naar een ontwerp van VM Consultancy (inmiddels onderdeel van abtWassenaar). Aangezien het gebouw voor het grootste deel uit een constructief casco van kalkzandsteen bestaat, is dit project een mooi voorbeeld van industrieel en duurzaam bouwen met Calduran kalkzandsteenelementen. Ben Kruseman, business development manager bij Calduran Kalkzandsteen en expert bij Duurzaam Gebouwd, praat met de betrokken mensen over de realisatie.
Eenheid in architectuur
Henk Elting is een van de vier projectmanagers van Lefier en verantwoordelijk voor de nieuwbouwontwikkelingen in Zuid-Oost Drenthe. Elting: “Vanaf 2007 is het betreffende terrein- en winkelcentrum in de bestaande wijk Emmermeer in herontwikkeling gekomen. De eerste fase met de projecten Duet en Alt zijn vanaf 2007 gerealiseerd. De tweede fase met de appartementengebouwen Solo en Sopraan kwamen rond 2011 tot stand. Vanwege de economische omstandigheden is de verdere ontwikkeling tijdelijk stil komen te staan. Na de economische opleving en nadat de vraag naar kleinere huurappartementen toenam, is de Troubadour in de derde fase ontwikkeld. Om de eenheid in het gehele complex te bewaken, is voor alle fases gekozen voor architectenbureau AAS uit Groningen.”
Energieneutrale woontoren
Op het vlak van duurzaamheidsprestaties is goed nieuws te melden: Lefier zet hoog in met een ambitie voor energieneutraliteit. Met een detaillering op basis van maximale luchtdichtheid, triple glas en de ventilatiewarmtepomp als warmte- en koudebron voor de vloerverwarming/koeling is dat nagenoeg gehaald. Om tijdens de bewoning inzicht te krijgen in het energiegebruik en de invloed daarop van het gedrag van de bewoners, worden tien appartementen gemonitord door Watch-E. Om goed aan te sluiten op de bestaande omgeving en in de toekomst de onderhoudskosten in de hand te houden, is bewust gekozen voor een traditionele gevel van gemetselde baksteen en aluminium kozijnen.
Sociale cohesie
AAS is vertrouwd met het werken in bouwteamverband. Dit betekent dat de betrokken bouwer vrijwel altijd de partij is die de methodiek van bouwen bepaalt. Op die manier werkt de constructeur ook mee in dit traject. Ronald Brunsting, Architect AAS Groningen: “Een van de doelstellingen bij de bouw was om blijvende variatie in bewoners te houden. De mix van diverse doelgroepen zorgt voor een goede sociale cohesie. De woningen zijn zowel geschikt voor starters als voor mensen die kleiner willen wonen.”
De bebouwing bestaat uit drie torens met daaronder gedeeltelijk een winkelplint. Onder de Troubadour is die transparante lijn doorgezet, maar heeft de winkelfunctie plaatsgemaakt voor voorzieningen voor de daarboven wonende bewoners, die worden aangeboden vanuit Lefier.
“Per laag zijn zes woningen gesitueerd, waardoor er een alzijdig gebouw ontstaat, maar tevens de wens om in alle windrichtingen gevels met voldoende openingen te ontwerpen. De constructieve opbouw bestaat uit dragende bouwmuren en een dragende kern. Elke woning bezit een eigen inpandige loggia waar de bewoners op een beschutte manier kunnen genieten van de buitenlucht. De compacte vorm van het gebouw is daarnaast gunstig voor de EPC-berekening [inmiddels vervangen door BENG en TO-juli; red.]”, licht Brunsting toe.
Geen concessies bij grondstoffenkeuze
De ontwikkeling van dit gebouw startte in 2017 en omdat Brands tijdens het ontwerpproces al snel aangaf het in kalkzandsteen te willen uitvoeren, of althans de mogelijkheid wilde laten onderzoeken, was men nog niet vergevorderd met het proces van uitwerking. Uiteindelijk was het vanwege de aanpassing van het bouwsysteem niet noodzakelijk om concessies aan het ontwerp te doen. In eerste instantie wilde het projectteam ook de constructieve opzet uniform houden en verder gaan met een betonnen casco. Maar om het project financieel haalbaar te maken, moest er gezocht worden naar een goedkopere optie.
Elting: “Brands Bouw uit Emmen, lid van het bouwteam, stelde daarom voor om te onderzoeken of we dit project ook in kalkzandsteen kunnen uitvoeren om daarmee ook meer grip op de planning te krijgen. In eerste instantie was ik geen voorstander van kalkzandsteen, wegens scheurvorming, maar dit vooroordeel blijkt al lang niet meer aan de orde”. “Door de jaren heen heeft Calduran steeds meer kennis gekregen over het product en innovaties hebben geleid tot afdoende maatregelen om dat te voorkomen”, geeft Ben Kruseman aan.
Raymond Rolink, bedrijfsleider bij Brands Bouw vertelt: “Aangezien er gezocht werd naar een goedkopere optie en naar meer flexibiliteit in de planning, hebben wij voorgesteld om te gaan bouwen in kalkzandsteen. Door de vorm van de gevels zou te veel tijd verloren gaan bij het ombouwen van de stalen bekisting. Wij hebben een goede ervaring met kalkzandsteenproducten van Calduran.” De uitdaging was om het project volledig in kalkzandsteen mogelijk te maken. Gezien de regelgeving met betrekking tot de tweede draagweg op de onderste bouwlagen en het feit dat de begane grond uit een vrij indeelbare, open structuur bestaat, was toch het nodige beton noodzakelijk. “Dit is een prima combinatie”, geeft Rolink aan. Door de keuze voor kalkzandsteen heeft Brands Bouw € 1000 euro per appartement kunnen besparen en een tijdwinst van 33 werkdagen weten te behalen.
Constructie
Constructeur Erwin de Vegt en projectleider Henk Kerssies, beide van constructiebureau Goudstikker de Vries, hebben het constructieve ontwerp gemaakt. De Vegt gaf aan dat zij de eerste opzet in beton hadden gemaakt, maar op verzoek van Brands zijn meegegaan in de aanpassing in kalkzandsteen. Om die omzetting te onderzoeken, is gebruikgemaakt van de diensten van Edwin van Alstede, constructeur op de afdeling Techniek en Advies van Calduran. Edwin heeft het gebouw met behulp van het VNK Staticaprogramma berekend. Met wat kleine noodzakelijke aanpassingen in de gevel is het advies een op een overgenomen (zie Draagconstructie voor woontoren Emmen - Calduran Kalkzandsteen).