Koppeling van systemen zorgt voor forse energiebesparingen
Gebouweigenaren kunnen aan veel knoppen draaien om slimmer om te gaan met energie. Sensoren en data helpen je daarbij en daar weet Ron van de Beek (ABB) alles van.
Tekst: Ysbrand Visser; beeld: ABB
Met een heel systeem van aan elkaar geknoopte producten als trafo’s, stopcontacten en diverse type sensors, plus een overkoepelend open platform, brengt ABB alle inkomende data samen om tot slimme oplossingen te komen. Van de Beek schetst er vele.
Alle systemen hebben invloed op elkaar, vandaar dat ABB kiest voor open en transparante platforms.
Simpel maar doeltreffend is het voorbeeld van het loggen van de activiteiten in een groepenkast van een kantoor. Sensoren lieten elk weekend een hoog waterverbruik zien, terwijl het kantoor gewoon dicht was. Van de Beek: “Zo ontdekten we uiteindelijk dat bij eerdere graafwerkzaamheden de waterleiding was geraakt. Net boven een riool, zodat de lekkage nooit werd opgemerkt.” Of neem de meting van het elektriciteitsverbruik in een fabriek, die liet zien dat er erg veel stroom naar de luchtcompressoren gingen. Er bleken luchtslangen defect te zijn, zodat de compressoren continu aansloegen zonder dat iemand dat merkte. Totdat de specifieke verbruikscijfers dat probleem aan het licht brachten. Het vervangen van de luchtslangen leverde uiteindelijk een grote energiebesparing op.
Invloed op elkaar
ABB pleit vooral, aldus Van de Beek, voor het open en transparante karakter van de platforms boven de systemen. “Je ziet vaak dat er iemand apart komt voor de verlichting, voor de verwarming en voor de zonnewering. Allemaal losse systemen, terwijl je dat veel slimmer kunt doen, want al die systemen hebben invloed op elkaar. Als je bijvoorbeeld de zonnewering omlaag doet vanwege de warme zon, moet je binnen voor meer verlichting zorgen. In het voorjaar kun je de stralingswarmte van die zon echter heel goed gebruiken voor de opwarming van je pand. Doe dan de zonnewering minder ver naar beneden, maar zorg er wel voor dat er nog genoeg licht binnen valt en je er geen last van hebt op je beeldscherm. Gebruik je die stralingswarmte, dan moet dat wel weer gekoppeld zijn aan je klimaatinstallatie. Anders slaat die misschien toch aan, terwijl het niet hoeft. Als dat allemaal goed met elkaar is geïntegreerd, maak je een grote energiebesparingsstap.”
Data
“De invloed van de zon op een gebouw bereken je met een module, waarin je aangeeft op welke lengte- en breedtegraad je pand zich bevindt. Dan weet je ook hoe laag en hoog de zon staat en je kunt ook nog aangeven of er voor het raam een boom of een gebouw staat met enige schaduwwerking. Dat neem je allemaal mee in je ontwerp en zorgt voor heel veel data. Achteraf kun je de uitkomst voor een bepaalde ruimte nog tweaken. Bovendien willen mensen toch een beetje invloed houden, dus is er ook altijd een aan- en uitschakelaar aanwezig. De systemen werken echter in principe volautomatisch, gebaseerd op de bezettingsgraad en bewegingsdetectoren.”
Inchecken hotel
Als je met de juiste componenten werkt, die op de goede manier koppelt en helder zichtbaar maakt in een dashboard, kunnen systemen heel ingenieus functioneren. Van de Beek: “Vaak zie je dat er, goed bedoeld, met appjes en smart dingen wordt gewerkt en het toch nog steeds los zand is. Wij pakken dat beter aan. Neem bijvoorbeeld hotels. Daar kan de integratie zover gaan, dat we de klimaatinstallatie ook koppelen aan het boekingssysteem. Waarom moet de airco steeds aanspringen als een hotelkamer een week lang niet bezet is? Dat voorkom je met onze koppeling. Als je vervolgens weet dat er een gast aankomt, kun je alvast de juiste basistemperatuur instellen. En als die gast incheckt, laat je het systeem op ‘comfort’ springen. Deze oplossing passen we veel toe bij hotels met grote glazen gevels. De cijfers die wij wereldwijd verzamelen, tonen aan dat je op die manier tot 30% energie kunt besparen.”
Slim laden
Van de Beek: “Mede omdat we van het gas afgaan, gebruiken we steeds meer elektriciteit. Een zwaardere aansluiting is in Oost-Nederland echter niet meer te krijgen, dus moet je slim gaan sturen. Dan laad je een elektrische auto niet meteen op als een werknemer ’s ochtends om negen uur op kantoor verschijnt. Dat kan ook later, zodat je eerst met het gebouw aan de slag gaat. Zo hebben we in een pand in Delft een minder zware aansluiting op het net gerealiseerd, met een kleinere trafo. Dat scheelde zeventigduizend euro en door het slimme energiemanagement is er ook nog een lager verbruik.”
Lerende gebouwen
“Gebouwen kunnen leren van gebruikers”, vervolgt Van de Beek, “en moeten ook flexibel zijn, want het gebruik verandert. Kijk maar naar de afgelopen twee jaar. Er wordt meer thuisgewerkt en op kantoor zie je meer teamwork en inspiratiesessies. Daar moet je gebouw flexibel genoeg voor zijn en dat doe je door slimme, geconnecteerde systemen en data-uitwisseling. De systemen zijn er klaar voor, maar veel oudere gebouwen nog niet.”
Een platform kan ook een connectie hebben met de omgeving. “Dan krijg je een smart city, waarbij je bijvoorbeeld de energie van je zonnepanelen met de omgeving deelt. Als er echter juist voldoende energie op het net is, kun je vraag en aanbod met je gebouw sturen. Dat doen we al met vriescellen van grote distributiecentra. Netbeheerders willen niet dat die bedrijven gaan koelen als er weinig energie op het net is, maar juist als er heel veel zonne- en windenergie wordt aangeboden. Die vriescellen kunnen dan automatisch een seintje krijgen om extra te gaan koelen. Onze systemen zitten daartussen en maken dat mogelijk. Dat is ook heel gunstig omdat energieprijzen de hele dag fluctueren. Die vrieshuizen krijgen soms geld toe als ze stroom afnemen.”
“In het voorjaar kun je de stralingswarmte van de zon heel goed gebruiken voor de opwarming van je pand.”
Lichtsturing
“Je kunt je biologische klok door de dag heen beïnvloeden”, aldus Van de Beek, “door ’s ochtends met een beetje gele verlichting te beginnen. Tussen de middag zorg je vervolgens voor veel wit licht. Zo boots je een dagcyclus van je biologisch klok na en wordt de productiviteit verhoogd. Scholen vragen hierom, maar ook kantooreigenaren.”
Ron van de Beek: “Zet de gebruiker centraal, zodat die het systeem zonder handleiding kan gebruiken.”
Mijn rol bij ABB is tot slot om juist in de ontwerpfase de gebruiksvriendelijkheid in stand te houden. Je kunt heel veel techniek in die modules stoppen, maar je moet het wel kunnen begrijpen. Zet de gebruiker centraal, zodat die het systeem zonder handleiding kan gebruiken. Hierbij blijkt ook onze kracht, want op dit gebied heb je twee open protocollen, KNX en BACnet, en die kunnen wij met elkaar integreren. De bediening van diverse zaken als verlichting en temperatuur zit dan voor de gebruiker in één systeem.”
Meer informatie over dit onderwerp lees je in deze whitepaper: