Sportcentrum in Breda kleurt groen
Met het industriële concept Fijn Wonen maakt Van Wijnen grote stappen op het gebied van klimaatbestendig bouwen. Ook in de utiliteit weet Van Wijnen van wanten. Veel fijne kneepjes van het vak komen samen in het nieuwe Talentencentrum Breda.
Aan het woord zijn Duurzaam Gebouwd-expert Gijs Derks en zijn collega bij Van Wijnen, Natasja van der Wijst. Voordat we inzoomen op het Bredase sportcentrum, benoemt Derks diverse aspecten van klimaatbestendig bouwen en ook enkele bijbehorende valkuilen.
Het thema ‘klimaatbestendig’ bevat een breed palet van onderwerpen, zoals energietransitie, CO2-uitstoot en afval, en Derks komt inmiddels ook steeds vaker het betrekken van de natuur tegen. Zo stuit hij in projecten regelmatig op “andere bomen, een andere bodemsamenstelling of andere soorten groen in plaats van het standaard sedumdak. Op die manier kun je in de omgeving van een gebouw de temperatuur een aantal graden laten dalen en een andere biodiversiteit stimuleren”, aldus Derks.
Tekst: Ysbrand Visser
Vlinders
Het populaire, tot de verbeelding sprekende sedumdak blijkt echter niet altijd aan de verwachtingen te voldoen. Derks: “Na een jaar of zes zijn er daarin soms maar twee van de twaalf soorten over. Sedumdaken leveren ook niet altijd de biodiversiteit op die ze zouden moeten leveren. Dat kan bijvoorbeeld liggen aan het feit dat vlinders niet boven een bepaalde hoogte vliegen of een andere habitat zoeken dan onbeschut sedum.”
“Als je een diepere bak gebruikt, van 40 in plaats van 12, 13 centimeter, kun je met hoger gras, struiken en planten de biodiversiteit bevorderen. Dan komen er andere soorten dieren op af en ontstaat er een betere waterafvoer. Omdat groen en water warmte opnemen of onttrekken, ontstaat er zo uiteindelijk echt verkoeling voor die omgeving.” Deze innovatie komt inmiddels aan bod in enkele tenders waaraan Van Wijnen meedoet.
Natuurlijke oplossingen
“Wij zien momenteel echt iets gebeuren aan die zachte kant”, vervolgt Derks zijn betoog over de flora. “Of het nu gaat over de wijze waarop je de bodem opbouwt, welke materialen je toepast of over regenval en waterafvoer. Je kunt dat laatste doen met plastic infiltratiekratten in de grond, maar dat is een technische oplossing voor een natuurverschijnsel. Wij zien in onze projecten dat je dat ook steeds meer samen met de natuur kunt oplossen. Door een andere samenstelling van de bodem of door toepassing van planten met verschillende worteldieptes. Daardoor creëer je een duurzamere, natuurlijke oplossing die in veel gevallen niet duurder is.”
Lastiger is het vinden van een oplossing voor een kwestie rond de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG), een score die naar verwachting steeds verder wordt aangescherpt. Zo maakt Derks zich zorgen over het feit dat je met meer zonnepanelen in een project minder goed kunt voldoen aan de MPG-eisen. “Zo kun je niet voldoen aan een lage MPG, onder de 0,50 euro schaduwkosten, met de fiscale voordelen van de MIA-regeling [Milieu-investeringsaftrek; red.]. Die regeling is bedoeld als stimulans, terwijl de randvoorwaarden op dit moment voor veel partijen vrijwel onhaalbaar zijn.”
0 procent afval
Ondertussen blijft Van Wijnen wel vol gas geven op talloze duurzame thema’s. Zo wordt nadrukkelijk gekeken naar het materialenpaspoort en losmaakbaarheid, en naar de financiële mogelijkheden binnen de circulariteit. Met als belangrijkste pilot op dit gebied, het samen met de Rabobank uitgevoerde project op de Loskade in Groningen. Bovendien is er het streven van Van Wijnen zelf om in 2025 al het afval tot 0 procent te reduceren.
Derks schetst verder nog een oplossing voor het verdwijnen van de salderingsregeling vanaf 2023. “Je kunt dan accu’s toepassen, maar velen denken dat die oplossing alleen maar veel geld kost. Als je echter gaat rekenen, kan het over een termijn van tien à twaalf jaar wel rendabel zijn. Want dan vervalt bijvoorbeeld de belasting over de opgewekte elektriciteit en je hoeft minder te investeren in een back-up voor het geval de stroom uitvalt. Ook kun je door de stabiele spanning van een accu goedkopere liften met een lager voltage aanleggen. Let dus niet alleen op de kosten van een enkele ingreep, maar zoek integraal naar de kansen die dat oplevert in projecten.”
Topsport
De wijk Hoge Vucht krijgt in 2022 een heel andere impuls met de realisatie van het Talentencentrum Breda. De gemeente wil het sportcentrum inzetten om een boost te geven aan (dit deel van) de stad, aan de sport en aan talentontwikkeling. Naast een goede infrastructuur voor de breedtesport, waarbij meerdere binnensporten worden geclusterd, is er ook de wens om hoogwaardige en aansprekende topsportvoorzieningen te realiseren. Bovendien komt er ook ruimte voor horeca, onderwijs, kantoren en (para)medische begeleiding.
Bouwkundig is het uitgangspunt dat er nieuwe energetisch oplossingen worden geïntegreerd om te komen tot een energieleverend, all electric gebouw. Tevens is er veel aandacht voor circulariteit, waarbij materialen duurzaam ingekocht moeten worden en voor hergebruik in de toekomst inzetbaar moeten blijven. Er wordt uitgegaan van een GPR-score van het gebouw van minimaal 8,0, waarbij voor het thema ‘energie’ minimaal een GPR-score van 9,0 moet worden behaald.
Als een rits
Van der Wijst: “Breda wil in 2050 volledig circulair zijn en beschikt over diverse tools en act sheets om op het gebied van duurzaamheid in de breedste zin van het woord te kunnen acteren.” Derks vult aan: “De Bredase ambities op het gebied van circulariteit en afval sluiten als een rits aan op die van Van Wijnen. Zo willen wij niet alleen maximaal recyclen, maar willen we ook exact weten waar dat materiaal vervolgens naartoe gaat.”
Van Wijnen verleidde Breda ook met de eigen doelstelling om met de MPG altijd structureel 20 procent ‘onder de markt’ te gaan zitten. Derks noemt daarbij een voorbeeld, waarmee hij ook een antwoord heeft op het eerdergenoemde dilemma van de zonnepanelen. “Door te kiezen voor een systeem met een hoger vermogen per vierkante meter behaal je een beter rendement en drukt dat paneel minder zwaar op je MPG. Datzelfde kun je doen met hout. Als je dat aanvliegt met standaard hout, krijg je een ander getal dan wanneer je expliciet vanuit het certificaat kunt vermelden welke soort duurzaam hout je gebruikt.”
Toiletten: deur links of rechts
De diverse energetische oplossingen moeten nog worden uitgewerkt, maar duidelijk is wel dat de mens als gebruiker centraal staat in Breda. Als bijzonder voorbeeld noemt Derks de toiletten voor mensen met een beperking, met deur en inrichting naar keuze aan de linker- of rechterkant van hun lichaam.
Van der Wijst vervolgt: “Met dit concept van een sportboulevard worden verschillende gebruikers bediend. In eerste instantie sporters uit de regio, maar ook omwonenden. Het centrum moet een aanwinst voor de wijk worden en daarom spreken we in dit project ook over sociale duurzaamheid. We kunnen het wel steeds over ‘groen’ en ‘energieneutraal’ hebben, maar vergeten soms de mens en wat een nieuw gebouw doet voor de omgeving en de gebruiker. Het gaat uiteindelijk om de gebruiker en niet om het gebouw.”
Uitnodiging om te bewegen
“Wij willen als Van Wijnen wezenlijk bijdragen aan duurzame steden en gemeenschappen. En dat doen we door van leefomgevingen fijne, comfortabele plekken te maken, waar iedereen in de samenleving zich thuis voelt. Mede daarom is hier echt anders nagedacht over het gebouw en het erbij betrekken van alle bevolkingsgroepen. Je komt er niet alleen maar om een potje te basketballen met na afloop een biertje aan de bar. Nee, je kunt hier straks de hele dag doorbrengen en ook genieten van een gezonde maaltijd in een goed restaurant.”
Wat gaan de sporters ten slotte zien als het gebouw is geopend? Derks besluit: “Heel anders dan een gemiddeld sportcentrum wordt de mooie, grote entreehal met twee verdiepingen en een galerij eromheen. Verder zal er veel aandacht zijn voor groene wanden met grote planten, binnen en buiten. Bovendien zal het buitengebied zo worden ingericht dat het uitnodigt en aanspoort om te gaan bewegen.”