De volgende stap voor schone lucht in liftcabines
M-Care-ASPRA ventilatiesysteem maakt korte metten met virussen en bacteriën
Met een prangende woningnood op de loer is verdichten met hoogbouw steeds vaker de oplossing. Maar hoe hoger onze woongebouwen en kantoren, hoe belangrijker de noodzaak voor zuivere lucht in liften. Daarom introduceerde Mitsubishi Elevator Europe het M-Care-ASPRA ventilatiesysteem. De beproefde innovatie om virussen en bacteriën te vernietigen blijkt een schot in de roos.
Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Wim van Helden
salesmanager Service & Modernisering
We spreken met Wim van Helden, salesmanager Service & Modernisering bij Mitsubishi Elevator Europe. Nog voordat we de meest voor de hand liggende vraag kunnen stellen, geeft hij al antwoord: “Het coronatijdperk lijkt voorbij, maar we hebben altijd te maken met verkoudheids- en influenzavirussen.” Die virussen worden overgedragen via aerosolen, zo is in de afgelopen twee jaar meermaals uit onderzoek gebleken en volgens de Universiteit van Amsterdam blijven die aerosolen tot wel dertig minuten in een liftcabine hangen. Corona of niet, in situaties waar de verkeersstromen pieken, is luchtzuivering het beste antwoord.
“Regulier ventileren is het beste om een virusvrije omgeving te creëren”, zegt Van Helden, “maar voor een lift is dat onvoldoende. Een liftschacht is een op zichzelf staand vakje van een gebouw, onderhevig aan wisselende normen en brandweervoorschriften, waardoor je lang niet altijd de liftdeuren kunt openzetten om door te waaien.” Liftcabines zijn om die reden goed afgesloten ruimtes waarin doorgaans luchtcirculatie wordt toegepast. Dat neemt niet weg dat aerosolen - in essentie microscopische vochtdruppeltjes waar virussen en bacteriën aan kunnen hechten - nog steeds kunnen ronddwalen in de cabine.
Beproefde innovatie
Ten tijde van de coronapandemie is onderzoek verricht naar de besmettingsgraad van een liftcabine. Hoewel een individu maar kort in de cabine vertoeft, blijven aerosolen uit diens adem of hoest lange tijd hangen. Dat verhoogt de kans op besmetting voor een volgend persoon aanzienlijk. “Stel een kantoor raakt gevuld aan het begin van een werkdag. Dan gebruiken zo honderden mensen de cabine in slechts een korte tijd”, aldus Van Helden. “Zeker in een kantoor van twintig tot dertig verdiepingen hoog, maar ook in ziekenhuizen of verzorgingstehuizen.”
De oplossing is luchtreiniging en daar bestaat reeds de techniek voor. “Het installatiebedrijf VFA Solutions heeft het ASPRA Luchtreinigingssysteem ontwikkeld dat al jarenlang op IC’s en operatiekamers wordt toegepast”, vertelt Van Helden. “Dit is een filtertechniek die de lucht ioniseert, wat inhoudt dat virussen, bacteriën en fijnstof in de lucht statisch worden geladen.” De collector in het systeem vangt deze verontreinigde deeltjes op, waarna de gezuiverde lucht door middel van overdruk de ruimte in wordt geblazen. “Toen corona ging ronddwalen, zijn we met VFA in gesprek gekomen en is de filtertechniek omgebouwd tot oplossing voor liftcabines.”
Dat heeft een positief effect gehad op de duurzaamheid van de oplossing. “Qua energiezuinigheid was VFA sowieso al vooruitstrevend”, zegt Van Helden. “De techniek maakt gebruik van een speciaal filter dat 80 procent minder drukval heeft in vergelijking met een conventioneel filter. Dat levert dus een substantiële energiebesparing op.” Ook in onderhoud is het filter gebruiksvriendelijk: slechts twee keer per jaar hoeft het filter vervangen te worden, wat tijdens het reguliere onderhoud kan worden gedaan.
Pieken in verkeersstroming
Mitsubishi Elevator Europe neemt de M-Care-techniek in alle nieuwbouwprojecten als advies mee, maar Van Helden benadrukt dat het filter zo ontwikkeld is dat het ook gemakkelijk op bestaande liften is te plaatsen. “In 2020 zijn we begonnen met het plaatsen van de M-Care-systemen”, zegt hij. “Dat gebeurt bovenop de cabine, zodat deze op alle voorzieningen kan worden aangesloten.” Zo kun je de M-Care vooral zien als een upgrade voor de gezondheid en veiligheid van een liftcabine.
Zo’n opwaardering is voornamelijk interessant daar waar de verkeersstromen pieken. “Dus kantoren waar tussen acht en negen uur ’s ochtends alle werknemers naar hun werkplek gaan”, aldus Van Helden. “Voor een VvE met tien appartementen op één lift is de noodzaak minder groot, al is het natuurlijk fantastisch als zij ook voor gezondheid kiezen. In die zin kun je er niet op tegen zijn - iedereen wil een gezonde omgeving - maar de noodzaak is het grootst voor gebouwen met veel verdiepingen, zoals een World Trade Center. Voor een paar verdiepingen neem je wel de trap, wat ook absoluut gestimuleerd moet worden, maar vanaf vier of vijf verdiepingen doe je dat niet meer voor de lol.”
Summum van ventilatie
Kunnen we in de toekomst nog meer innovaties verwachten voor gezonde liftcabines? Van Helden denkt zelf van niet. “Voor de cabine is dit wel het summum van ventilatie”, zegt hij. “In een ideale situatie voor gezonde lucht parkeer je een lift op de onderste stopplaats met de deuren open, maar door normeringen en regelgeving is dat vaak niet mogelijk. Dat verschilt bovendien per kantoor en gemeente en is ook onderhevig aan veranderingen in klimaat. Uitgaande van een situatie waarin de cabines afgesloten moeten zijn, zijn blijvende luchtverversing en -reiniging de belangrijkste oplossingen. Dat bereiken we met de M-Care.”
De ervaringen liegen er niet om. Meerdere onafhankelijke bureaus hebben intussen tests gedaan bij gebruikers van liften met de M-Care-filtertechniek en die kwamen volgens Van Helden ‘heel goed uit de verf in vergelijking met andere systemen’. “Denk aan luchtzuivering met UV-lampen. Daarbij blijven toch net iets meer aerosolen hangen ten opzichte van ionisatie”, aldus Van Helden. “Met ionisatie draai je virussen letterlijk de nek om. Maar goed, wereldwijd heeft onderzoek dat natuurlijk al uitgewezen in ziekenhuizen.”
In de toekomst kijkt Mitsubishi Elevator Europe vooral naar de integratie van M-Care in (onderhoud)begrotingen. “Omdat deze techniek voor liftcabines nog maar twee jaar op de markt is, moet het nog een plek verwerven in planmatig onderhoud bij beheerders”, zegt Van Helden. “Daarnaast zijn we gestart met de mogelijkheid voor datagedreven onderhoud, zodat je op basis van het aantal ritten, veelgebruikte stopplaatsen en beladinganalyses kunt maken. Op basis daarvan zouden we het toepassen van M-Care kunnen adviseren.” Bovendien streeft Mitsubishi ernaar om M-Care mee te nemen in M-Use, de leaseconstructie die het bedrijf aanbiedt, zodat de techniek ook wordt meegenomen in de circulariteitsambities.
