Daglicht: de toegevoegde waarde voor onderwijsvastgoed
Daglicht is niet alleen bevorderlijk voor de gezondheid, het is volgens Mark Veldjesgraaf ook een duurzame oplossing: “Er zijn veel oplossingen die energie opwekken, maar nog mooier is een oplossing waarvoor géén energie nodig is, omdat de lichtbron – daglicht – er al is.” Mark vertelt onder andere over de voordelen van de toepassing van daglicht in onderwijsvastgoed.
Mark Veldjesgraaf werkt sinds juni 2009 voor Techcomlight, waarvan hij sinds januari 2018 algemeen directeur is. Inmiddels heeft het bedrijf vestigingen in Nederland, Engeland en België. Mark had aanvankelijk niks met daglicht en met duurzaamheid. Dat veranderde toen hij zijn eerste project verkocht aan een fabriek en ontdekte welke impact daglicht kan maken. “De medewerkers waren een dichte doos met kunstlicht gewend en waren door het daglicht een stuk vrolijker geworden, vertelde mijn opdrachtgever. Sinds die ervaring heb ik een passie voor daglicht en alles wat je ermee kunt. In mijn ogen is dit namelijk de motor voor mens en dier. In de jaren daarna hebben praktijkervaringen bij projecten me steeds opnieuw bevestigd in mijn overtuiging dat daglicht bevorderlijk is voor de gezondheid.”
Het belang van duurzaamheid
Mark heeft twee redenen waarom hij naast daglicht ook duurzaamheid belangrijk vindt. “Ten eerste heb ik twee kinderen en ik vraag me regelmatig af in wat voor wereld zij gaan opgroeien. Daarnaast realiseer ik me dat het materiaalgebruik eindig is en ooit ophoudt. Een derde reden is een andere passie van mij, cross country met paarden. Daarvoor reis ik door Europa en kom ik in de mooiste bossen. Ik ben een echt buitenmens en geniet van zo’n omgeving. Daarom realiseer ik me dat we daar zuinig op moeten zijn.”
Daglicht verkopen
De buitenomgeving brengt hem weer terug bij het daglicht. “Dat verkopen wij”, zegt Mark. “Dat doen we met een aantal producten. Dat zijn echter middelen voor ons eigenlijke doel: het juiste daglicht op de goede plek in elk type gebouwde omgeving krijgen: van een thuiswerkplek tot een varkensstal en van een school tot een fabriek. Om dat voor elkaar te krijgen zijn naast goede producten een goed advies en een goed lichtplan belangrijk.” Techcomlight, dat sinds 1992 bestaat, heeft daarin in de loop der jaren duidelijk een ontwikkeling doorgemaakt, zegt Mark: “Aanvankelijk waren we een dozenschuiver, nu profileren we ons als dé daglichtprofessional.”
Daglichtbuis
Het hoofdproduct van Techcomlight is de daglichtbuis. “In 1991 zijn we begonnen met het importeren van de Solatube daglichtbuis, een kokertje dat veel daglicht naar binnen bracht. Inmiddels komt er meer bij kijken: warmte- en geluidsisolatie en verschillende daksituaties zoals platte daken met verschillende soorten dakbedekking, hellende daken, stalen of houten of betonnen dakconstructies, of daken met sandwichpanelen of golfplaten.”
Met de buis kan Techcomlight overal daglicht brengen: “We kunnen daglicht tien centimeter maar ook twintig meter verder transporteren. We plaatsen in dat laatste geval een koepeltje – van kunststof of een vlakke glasplaat – en pakken met onze prisma het licht op. Via een reflecterende buis transporteren we het licht vervolgens naar een plafondplaat, die het egaal uitspreidt.”
Overloopbare glasplaat
Een ander belangrijk product, dat Techcomlight inmiddels drie jaar in het assortiment heeft, is de oplossing voor de kelderkoekoek of lichtschacht, de stenen bak aan de kelder. “Nu hebben de meeste mensen daar een rooster, waar zich vaak afval ophoopt. Wij halen dat rooster weg en vervangen het door een overloopbare glasplaat met rondom waterafvoer en ventilatie, de Lucernario. Daardoor heb je in de kelder nog steeds frisse lucht en daglicht, maar houd je wel het afval en het vocht tegen.”
Energiebesparing
Naast het positieve effect op de gezondheid heeft daglicht volgens Mark nog een voordeel: energiebesparing. “Er zijn veel oplossingen die energie opwekken, maar nóg mooier is een oplossing waarvoor geen energie nodig is, omdat de lichtbron – daglicht – er al is. Ik denk ook dat het besef doordringt dat licht vanuit een lamp misschien niet altijd aanwezig is.” Mark noemt nog een ander voordeel van daglicht: de kleurechtheid. “Dat aspect is interessant voor specifieke markten, zoals bijvoorbeeld een kledingwinkel of een showroom voor bouwmaterialen.”
Fors financieel voordeel
De keuze voor daglicht van Techcomlight levert ook een financieel voordeel op. “Bij een winkelcentrum, dat zeven dagen per week overdag open is, hing eerst traditionele verlichting. Nu wordt ons systeem gebruikt. Dat scheelt maar liefst 70 procent in kosten. Een vergelijkbaar voordeel heb je bij grote stallen met veel dieren.”
Powerdaylight Eco geïnstalleerd in De Zonneparel - de eerste energieneutrale school van Amersfoort.
Onderwijsvastgoed
Onderwijsvastgoed is altijd een belangrijke doelgroep voor Techcomlight geweest, zegt Mark. “Dat komt ten eerste omdat het door de week altijd in gebruik is. Bovendien waren de basisscholen destijds meestal laagbouw met aan de ene kant daglicht en aan de andere kant niet, want daar was de gang. Het was voor ons een mooie markt, want het was eenvoudig om de daglichtbuizen in het gebouw te installeren en je kon in één keer de hele klas voorzien van daglicht. Wij gaan daarbij verder op het punt waar het raam ophoudt om de klas van daglicht te voorzien. Door het ook in de gang toe te passen kon de hele school besparen op energie.” De oplossing van Techcomlight kreeg een steun in de rug dankzij het Frisse Scholen-programma. Mark: “Ten eerste kijkt het in het Programma van Eisen onder meer naar daglichttoetreding. Daarnaast hebben een deel van onze daglichtbuizen kleine diameters, waardoor we weinig impact hebben op de isolatiewaarden. Het betekent dat scholen bij warm weer niet extra hoeven te koelen. Door dit alles kunnen onze daglichtbuizen ook in passieve scholen worden toegepast.”
Powerdaylight Cradle, geïnstalleerd in project Park 20|20 te Hoofddorp, 's werelds eerste Cradle to Cradle-geoptimaliseerde werkomgeving.
Innovaties
Mede daarom ontwikkelde Techcomlight samen met TNO en het toenmalige Grontmij (inmiddels Sweco) de Powerdaylight Eco, een extra isolerende daglichtbuis. “Het is ook toegepast in de Veldhuizerschool in Ede, een van de eerste scholen volledig gerealiseerd volgens het passiefhuis-concept.”
Een andere innovatie, met name interessant vanuit circulair oogpunt, is de Powerdaylight Cradle. “Daar waar ons standaard model vooral draait op de standaard kunststof producten en bij de Eco isolatiewaarden centraal staan, draait het bij de Cradle om het materiaalgebruik. De Cradle is 100 procent recyclebaar en werkt met vlakke glasplaten in plaats van met kunststof koepels. Wij zien dat die transitie van kunststof naar glas ook echt een vraag vanuit de markt is.”
Doelgroepen
De doelgroep voor Techcomlight bestaat uit voor de helft uit particulieren en voor de helft uit commerciële partijen. “Vorig jaar waren dat veel hallen voor transportopslag. Die wilden aan de BREEAM-NL certificering voldoen en konden door daglichteisen in te vullen punten verdienen. De daglichtbuizen waren bovendien vanwege de geringe diameter goed te combineren op het dak met zonnepanelen. Dit najaar zijn het veel varkensstallen. Daarbij ontstaat een markt vanuit regelgeving. De varkensstallen moeten vanaf 1 januari 2025 – als ze aan een tweesterrencertificering willen voldoen – voorzien zijn van daglicht.”
Uitdaging aan de markt
Mark heeft een bijzondere uitdaging aan de markt: “Ik heb al een paar jaar de droom om daglicht te verkopen via het stopcontact. Daarbij transporteer je daglicht via een glasvezelkabel en sla je het op achter een stopcontact. Om dat voor elkaar te krijgen moeten er twee dingen gebeuren: de ‘zoeker’ op het dak moet verbeterd worden en de opslag moet worden ondergebracht meteen achter het stopcontact. Oneerbiedig gezegd zou ik uiteindelijk graag lampen bij de IKEA willen verkopen, die je inplugt waarna er daglicht uitkomt.”
Om dit alles voor elkaar te krijgen zoekt Mark een partner. Doelgroepen voor het product – de vraagkant – heeft hij al: “Denk bijvoorbeeld aan marineschepen: die zitten op zee en hebben weinig ruimte om buizen te plaatsen. Met een klein glasvezelkabeltje zou je het personeel echter toch kunnen voorzien van daglicht.” Het brengt hem bij de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN). “De HAN gebruikt de warmte van de zon wel maar het daglicht niet. Daar zou een oplossing ideaal zijn waarbij de ene partij de warmte gebruikt en Techcomlight het daglicht.”
Nieuwe NEN-norm daglichttoetreding
Aan het eind wijst Mark nog op een interessante ontwikkeling: “De huidige daglichttoetredingsnorm voor nieuwbouw, NEN 2057 (equivalente daglichtoppervlakte), wordt vervangen door de Europese norm NEN-EN 17037 (daglichtfactor). Die daglichtfactor, die je moet berekenen met software, stelt dat een bepaald percentage van het vloeroppervlak moet zijn voorzien van daglicht. Door die normaanpassing wordt de uitdaging steeds groter hoe je het daglicht naar binnen krijgt en voldoende kunt spreiden over het vloeroppervlak.”
Tekst: Peter Bekkering
Mark Veldjesgraaf - Algemeen directeur Techcomlight
