‘Geautomatiseerd en geïntegreerd systeem randvoorwaarde in de energietransitie’
Het ondertekenen van het Klimaatakkoord zorgt voor een verhoogde inzet op duurzaamheidsambities: het vergezicht is om geen CO2 meer uit te stoten en energieneutraal te zijn in 2050. De gebouwde omgeving moet vaart maken om de energietransitie door te maken. “Data en digitalisering zijn de katalysatoren om toekomstbestendigheid te garanderen.”
Tekst: Marvin van Kempen
2050 lijkt nog ver weg, maar ook op de korte termijn zijn er hoofdbrekers voor gebouweigenaren. Onder andere in de kantorenmarkt: in 2023 heb je verplicht een Energielabel C nodig en in 2030 moet je een A-label kunnen overleggen. Hans Nas van ABB kent de wetgeving op zijn duim: “Als je in 2023 geen label C hebt, dan wordt je pand, als het groter is dan 100 vierkante meter, gesloten. Daarom is deze uitdaging rondom energie-efficiëntie voor kantooreigenaren goed te proeven. Daarom zijn ze op zoek naar oplossingen die inzicht geven in de huidige situatie. Als je weet wat je in huis hebt, dan weet je ook waar de winst ligt en maak je optimaal gebruik van de energie die je ter beschikking hebt. Het kost relatief weinig moeite om aan de slag te gaan.”
Voorbereid zijn op de toekomst
Om het benodigde inzicht te krijgen zijn er verschillende bronnen om uit te putten. Denk bijvoorbeeld aan gegevens over het elektriciteit en gasverbruik en de bezettingsgraad. In die diversiteit schuilt ook een uitdaging: “Hoe meer systemen je hebt om data uit te halen, hoe lastiger het is om overzicht te houden en onderlinge verbanden te maken. Soms werken facilitair managers met wel 10 verschillende systemen en evenveel inlogcodes en dashboards waar ze informatie uit halen.” Deze wildgroei werkt in de hand dat er uiteindelijk niets met de waardevolle data gedaan wordt. Om dat te voorkomen is een slimme koppeling noodzakelijk, in de vorm van een geautomatiseerd en geïntegreerd systeem. “Hiermee koppel je verschillende protocollen die meestal al aanwezig zijn en heb je als voordeel dat er één taal wordt gesproken. Zo kun je de HVAC [Heating, Ventilation, Airconditioning, red.] verbinden met bijvoorbeeld de lichtinstallatie en kun je ook bezetting en luchtkwaliteit meten. Daarmee maak je je beeld van het gebouw compleet en wordt het eenvoudiger om te sturen op verbeteringen. Met de aanstormende hogere energie-eisen is het een fijne gedachte om voorbereid te zijn.”
Geld verdienen met data
Met die eisen in het achterhoofd ligt er een grote renovatieopgave aan de voeten van de bouw- en vastgoedsector. Volgens een schatting van RVO.nl zijn er ongeveer 65.000 kantoren die moeten voldoen aan de verplichting label C; in totaal telt Nederland 100.000 kantoren. Ruim 60% van de kantoren voldoet nog niet aan de eisen. “Daarom zien we een kans bij het ‘retrofitten’ van gebouwen, het toekomstbestendig maken van de bestaande vastgoedvoorraad, met een duurzaamheidsingreep. Als het gebouw in kwestie niet té oud is, dan zijn er al geschikte protocollen aanwezig. Die kun je vervolgens koppelen en samen laten voegen, om bij een renovatie de juiste beslissingen te maken.” Nas is ervan overtuigd dat door beschikbare data, hoger inzetten mogelijk is. “Ook bij renovatie. Dankzij informatie over de huidige situatie kun je een beter plan formuleren waarmee je je vastgoed toekomstbestendig maakt. Realiseer je dat je met data als eigenaar geld kunt verdienen. Je gebruikt de gegevens om op je operationele kosten te besparen en de prestaties van je gebouw te verhogen.”
Practice what you preach
Geïntegreerde en geautomatiseerde systemen vormen volgens Nas een belangrijke voorwaarde om gebouwen toekomstbestendig te maken. “We zien dat digitalisering steeds verder wordt doorgevoerd. Om de steeds hoger liggende duurzaamheidslat te halen, hebben we systemen nodig die ons data verschaffen om te optimaliseren.” ‘Practice what you preach’ lijkt het uitgangspunt, want ABB richtte een ontwikkel- en researchkantoor in: op de TU Delft Campus, broedplaats voor innovatie. Daar wordt onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van laadsystemen en worden met simulatoren en klimaatruimtes situaties geschetst en testen uitgevoerd. “Het gebouw an sich is duurzaam, comfortabel en flexibel. Zo zorgen we voor duurzame energie door zonnepanelen op het dak, zorgen sensoren voor waardemeting zodat een comfortabel binnenklimaat bereikt wordt en is er een batterijsysteem om een overvloed van energie op te slaan. Hiermee laten we zien dat je door systeemautomatisering energie- en vermogensbeheer optimaal kunt inzetten.”
“Je kunt met data geld verdienen als gebouweigenaar. Je gebruikt informatie om op je operationele kosten te besparen en de prestaties van je gebouw te verhogen.”
Digitale conciërge
Het hart van die automatisering is het ABB Ability-platform, dat alle andere systemen integreert. Er zijn meer dan 15.000 datapunten in het gebouw die worden geanalyseerd. “Alle systemen kun je op één scherm volgen. Zo zie je onder andere de status van de opwekking van duurzame energie, de sturing op energievraag- en aanbod en de CO2-waardes in de ruimtes. Zie het als een digitale conciërge die je alle waardevolle informatie geeft in het gebouw, waarmee je constant samenwerkt om de energie-efficiëntie te optimaliseren en bijvoorbeeld predictive maintenance toe te passen.” In de toekomst lijkt zo’n digitale collega onmisbaar: “In 2040 wordt 60% meer elektrische energie gevraagd dan vandaag. Daarmee wordt energie- en vermogensbeheer steeds belangrijker en weet je op welk moment van de dag je bijvoorbeeld energie gaat onttrekken aan je elektrische auto of laat opslaan in accu’s. Als je geen afspraken buiten de deur hebt de komende uren, maar het gebouw heeft op dat moment wel energie nodig, dan zorgt het systeem dat de energie optimaal wordt ingezet. Je bent op dat moment zelfvoorzienend en hoeft bijvoorbeeld geen groene stroom in te kopen om in je energiebehoefte te voorzien.”
Uitdaging
Het mag geen verrassing zijn dat het gebouw compleet in BIM is ontworpen en na de uitvoering is gekoppeld met het gebouw. Nas bemerkt hier nog een uitdaging voor de sector: “We zien steeds vaker ontwerpen in BIM terugkomen, maar in de uitvoering wordt het niet gebruikt. Dat is zonde. Het is alsof je een digitaal paspoort maakt en het ergens in een la laat liggen en niet meer gebruikt. Goed gebruikmaken van de data die we hebben, daar moeten we aan werken om de transities in te vullen. ”
Direct zelf aan de slag met Energielabels voor kantoren?
Gebruik het Whitepaper ‘Kosten besparen door nu al aan de slag te gaan met Energielabel A voor een kantoor’’ als startpunt. In dit Whitepaper geeft ABB op praktische wijze aan hoe je ervoor kunt zorgen dat een kantoorgebouw in 2030 label A heeft. Veel zaken die je voor het behalen van het label C moet regelen houden keuzes in die ook invloed hebben op het behalen van label A.