Het venster van Made is circulair én natuurinclusief
‘Het venster van Made’, een projectontwikkeling van Van der Heijden bouw en ontwikkeling, verrijst in dit Brabantse dorp op een bijzondere manier. Vroeger produceerde familiebedrijf Van Iersel Geveltechniek op het voormalige bedrijventerrein decennialang kozijnen en puien, nu wordt hun gebouw geoogst. In dezelfde contreien komen nu 87 woningen en appartementen tot leven. Niet met primaire grondstoffen, maar met secundaire materialen, gewonnen uit andere gebouwen: “We zetten circulair beton in voor de funderingen en citumen voor de dakbedekking.”
Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Van der Heijden bouw en ontwikkeling
Het eerste dat opvalt aan Het venster van Made is de bouw op een unieke locatie: ruim een halve eeuw geleden was hier het industrieterrein van het dorp gevestigd. “De fabriek van Van Iersel zat oorspronkelijk een stukje verderop, maar verhuisde destijds naar dit perceel”, vertelt Lauran van Poppel van Van der Heijden bouw en ontwikkeling. “Naast de fabriek lag een groot braakliggend terrein, oorspronkelijk van een pindafabriek. Rondom het industrieterrein werd in de jaren 70 en 80 een woonwijk gebouwd. Langzaam maar zeker werd duidelijk dat de industriebestemming zijn functie had verloren en de conclusie was dat Van Iersel zou verhuizen. Onze eigenaar Herbert van der Heijden, tevens Duurzaam Gebouwd-expert, kwam in gesprek met Ad van Iersel en daarna gingen wij aan de slag met een nieuwe fabriek in Breda. Het terrein in Made kreeg een gloednieuwe bestemming, waaraan we sinds juni 2021 werken.”
Het houten donorhart symboliseert dat Van der Heijden bouw en ontwikkeling een gebouw doneert, waarvan New Horizon de grondstoffen kan ontginnen.
Prefab, maar geen eenheidsworsten
Het project wordt in drie fases uitgevoerd: in fase 1 zijn 33 laagbouwwoningen gerealiseerd, fase 2 betreft 21 appartementen en in de derde en laatste fase worden nog eens 33 laagbouwwoningen gebouwd. De grondgebonden woningen zijn ontworpen in het prefab-systeem van Van der Heijden, wat de nodige voordelen met zich meebrengt, zo weet Van Poppel. “Er zijn minder transportbewegingen, waardoor we een CO2-reductie realiseren, en er is minder afval. Daarnaast is de kwaliteit hoog en constant en is het werk op de bouwplaats het beste te beschrijven als plug & play.” Het vooroordeel dat prefabwoningen eenheidsworsten kunnen worden, gaat volgens Van Poppel hier niet op: “Het systeem zorgt ervoor dat een snelle uitvoering mogelijk is én dat tot een laat stadium in het proces de wensen van kopers meegenomen kunnen worden.”
Grondstoffen worden geoogst uit het gebouw van Van Iersel Geveltechniek.
Oogsten en leveren
Dat er bij Het venster van Made veel aandacht is voor circulariteit, is duidelijk als we de gebruikte materialen onder de loep nemen. Er worden secundaire grondstoffen ingezet die geoogst zijn: zo zijn de funderingen opgebouwd uit circulair beton. Daar weet Rob van Lith van New Horizon meer over: “Wij slopen niet, maar oogsten en leveren producten uit urban mining”, trapt hij af. “Bij dit project mogen we beide doen en daar zijn we vanzelfsprekend erg enthousiast over.” Hij vertelt eerst over het oogsten: “De afgelopen jaren hebben bedrijven zich om ons heen verzameld die ons van donorgebouwen voorzien.
Lauran van Poppel overhandigt een vogelhuisje aan Amy Enderink en Mark van Velthoven.
Het gebouw van Van Iersel voldoet hieraan en krijgt op een andere plek een tweede leven. Omdat Van der Heijden bouw en ontwikkeling ons een gebouw doneert waarvan wij de grondstoffen kunnen ontginnen, dragen ze bij aan de circulaire economie. We hebben ze daarom een houten donorhart overhandigd voor het gebouw van Van Iersel. Het gewonnen beton zetten we om in zand, grind en cement met de Smart Liberator in Zaandam. Van de gewonnen grondstoffen produceren we Urban Mining Concrete.” Van Lith gaat verder over het leveren van secundaire grondstoffen voor Het venster van Made: “We zetten het circulaire beton in voor de funderingen en citumen voor de dakbedekking [zie kader, red.].” Van Poppel vult aan: “Het laten oogsten van een donorgebouw en het inzetten van hergebruikte materialen sluit perfect aan op onze visie en missie. Het was voor ons dan ook een logisch pad om te bewandelen om hier een donorgebouw aan te bieden en voor de ontwikkeling hergebruikte grondstoffen te gebruiken.”
Circulaire sloop toepassen
Om die inzet van hergebruikte grondstoffen gemeengoed te maken, moet er volgens Van Lith nog wel het een en ander veranderen in de bouw- en vastgoedsector: “We hebben een voorspelbaar volume nodig, een constante stroom aan donorgebouwen. Het is goed om te zien dat steeds meer corporaties en beleggers met ons meedoen en bijvoorbeeld functieloze gebouwen aanwijzen om te oogsten. Dit zorgt ervoor dat we een betere concurrentiepositie hebben, want we willen niet duurder zijn dan de traditionele sloop.” Hoe zorgen we dan voor versnelling? Volgens Van Lith gaat het niet alleen om een opdrachtgever als een woningcorporatie of gemeente die de goede vraag stelt.
“Natuurlijk is een circulaire uitvraag van belang, maar nóg belangrijker is dat er bedrijven zijn die circulaire sloop daadwerkelijk toepassen. Dat is wat Van der Heijden bouw en ontwikkeling doet en hierdoor gaan we versneld naar een volledig circulaire economie.”
Natuurinclusief als standaard?
Naast deze circulaire ambities kreeg ook natuurinclusief bouwen een belangrijke rol in Het venster van Made. Van Poppel vervolgt: “We stelden aan de gemeente voor om onder andere een ontdekkingsspeeltuin in de wadi te realiseren. Het ontwerp is tot stand gekomen met vertegenwoordigers van de omwonenden en onze kopers. Ook zorgen we voor insectenhotels en vogelhuisjes, waarbij we de kopers begeleiden met een handleiding. Zij kunnen met hun tuin voor een deel impact maken rondom biodiversiteit, maar de meeste grond ligt daarbuiten. Wij willen ervoor zorgen dat de flora en fauna de ruimte krijgen die ze verdienen en hiervoor putten we onder andere inspiratie uit onze deelname aan het KAN-platform.” Toch is natuurinclusief bouwen nog geen standaard in nieuwbouwprojecten. Ook Van Poppel ziet dat het nog geen vanzelfsprekendheid is, maar dat er wel stappen worden gezet: “We proberen met onze eigen ontwikkelingen het goede voorbeeld te geven. Tegelijkertijd zien we dat er steeds meer gemeenten niet meer vanuit historie en inmiddels ouderwetse handboeken redeneren, maar goed met de toekomst rekening houden. Daar kunnen wij als ontwikkelaar verder aan bijdragen: als wij een circulaire en natuurinclusieve woonwijk overdragen aan een gemeente, zorgt dat voor enthousiasme en de overtuiging dat bouwen écht anders kan.”
De 21 appartementen in aanbouw.
Citumen dakbedekking: wat is het en hoe werkt het?
Het dak werd wel eens een sluitpost genoemd op het vlak van duurzaamheid, maar dat statement lijkt nu voorgoed van de baan. Met circulaire bitumineuze dakbanen wordt de volgende stap gezet naar een volledig circulaire economie. Icopal, New Horizon en ZND Nedicom stonden aan de wieg van de innovatie, die toegepast wordt op platte daken. Hoe komen zij van het traditionele bitumen naar het circulaire bitumen?
In dit artikel vertelde Caspar Ulijn van ZND Nedicom over het proces en de details rondom citumen.