Zorgcomplex Nij Smellinghe in Drachten wordt energiepositief en circulair
Het Drachtster ziekenhuis Nij Smellinghe zet in op een energiepositief en circulair gebouw, met gedetailleerde informatie over de toegepaste materialen ondergebracht in een materialenpaspoort. De bouw is in volle gang en Duurzaam Gebouwd-partners Van Wijnen en Unica werken nauw samen om de vergaande energie- en circulariteitsambities werkelijkheid te maken.
Het operatiecomplex van Nij Smellinghe moet state of the art zijn en decennialang mee kunnen, met zes conventionele OK’s en een hybride OK, de eerste in zijn soort in provincie Fryslân. Fundament voor de bouw zijn uitdagende ambities op het vlak van onder andere energie: Nij Smellinghe wil al in 2030 energiepositief zijn en energie aan zijn omgeving leveren [zie kader Duurzame energie, red.]. Een wens die verder reikt dan de landelijke standaard voor energieneutraliteit, waarvan de deadline pas in het jaar 2050 ligt.
Energie leveren, niet verbruiken
Door een veelvoud aan duurzaamheidsmaatregelen toe te passen, levert het ziekenhuis energie in plaats van dat ze het verbruikt. Ledverlichting, opwekking van duurzame energie door pv-panelen en isolatie van de gevels dragen bij aan dit uitgangspunt. De verduurzaming staat daarbij in dienst van het uitgangspunt om een fijne verblijfsomgeving voor patiënten te realiseren en een fijne werkplek voor medewerkers. Om die reden is extra aandacht besteed aan onder andere ruime toetreding van daglicht en hoge plafonds.
Weten wat je in huis hebt
Om het gebouw verder toekomstbestendig te maken, werden circulariteitsambities vastgesteld. Zo is het doel om hergebruik van materialen toe te passen en verspilling van grondstoffen tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn het verwerken van bestaande gevelelementen in de nieuwe gevel. Om ervoor te zorgen dat het overzicht wordt gehouden ten behoeve van recycling op een later moment en Nij Smellinghe voldoende inzicht krijgt in de eigenschappen van materialen, wordt het materialenpaspoort van Madaster toegepast.
“Dit paspoort zorgt ervoor dat we circulaire en financiële informatie op een centrale plek kunnen onderbrengen en inzicht krijgen in de eigenschappen van materialen”, vertelt vestigingsdirecteur Van Wijnen Gorredijk Roelof Faber.
De (ver)bouw van het moderne operatiecomplex en Vrouw Kind Centrum is gestart, respectievelijk in maart en mei 2020 [zie kader Lange Termijn Huisvesting Plan, red.]. Hoewel de huidige gezondheidscrisis bij sommige projecten tot vertraging leidt, gaan de bouwwerkzaamheden in Nij Smellinghe door. “Juist in deze coronatijd wordt extra duidelijk dat het belangrijk is om te kunnen anticiperen op ontwikkelingen”, vertelt Folkert Brouwers, directeur Bedrijf & Gebouwen van Nij Smellinghe. “Ons gebouw biedt straks nóg meer ruimte voor flexibiliteit, gecreëerd door een meer algemene of eenvoudig aanpasbare inrichting van kamers. We zijn blij dat de bouw doorgaat, uiteraard met in achtneming van de veiligheid van onze patiënten en bezoekers, onze medewerkers en de bouwers. Dankzij de goede samenwerking met bouwpartners Unica en Van Wijnen kunnen we dit realiseren.”
Lange Termijn Huisvesting Plan 2019 – 2024
Nij Smellinghe formuleerde een Lange Termijn Huisvesting Plan 2019 – 2024, waarin patiënten en medewerkers centraal staan. De verbouwingen dragen onder andere bij aan de kwaliteit en de toegankelijkheid van zorg, bijvoorbeeld door het samenvoegen van alle zorg rondom vrouw en kind binnen het Vrouw Kind Centrum op de Polikliniek en in de Kliniek. Het concentreren van zorg binnen het ziekenhuisgebouw maakt het mogelijk voor patiënten om zoveel mogelijk op één plek in het ziekenhuis te blijven.
Duurzame energie voor Nij Smellinghe
Met de installatie van ruim 9.000 zonnepanelen (5.500 boven de parkeerplaats en 3.500 op de daken) wekt Nij Smellinghe sinds mei 2019 ruim 2,6 miljoen kilowattuur duurzame energie per jaar op. “Gemiddeld per jaar wekt het ziekenhuis ruim 30% van het eigen energieverbruik op met de zonnepanelen”, verduidelijkt Brouwers. “In de wintermaanden vullen we een deel van het energieverbruik nog aan met de inkoop van groene stroom. Op zonnige dagen draait het ziekenhuis, inclusief MRI, CT en operaties, volledig op zonne-energie”, verduidelijkt Brouwers.
Duurzaamheid: meer dan energie en circulariteit
Nij Smellinghe zet niet alleen in op duurzaamheidsmaatregelen rondom de energiehuishouding en circulaire ontwikkelingen. Deze lijst geeft inzicht in een aantal initiatieven die bijdragen aan toekomstbestendigheid:
• Ziekenhuiskleding van gerecyclede PET-flessen en eucalyptushout
• Gebruik lokale en duurzame ingrediënten voor de maaltijden
• Ledverlichting in en rondom het ziekenhuisgebouw
• Aanschaf energiezuinige apparatuur (zoals energiezuinige CT en MRI)
• Goede isolatie van het koelsysteem
• Warmte/koude-opslag voor het verwarmen en koelen van het ziekenhuisgebouw
• Deelnemer en mede-oprichter van materialenregister Madaster en Kennedy: maakt materialen en producten inzichtelijk in gebouw(en) met oog op o.a. hergebruik bij verbouwingen of terugwinnen van materialen eenvoudiger
• Composteren van etensresten
• Duurzaam personeelsbeleid: Aandacht Werkt
De toekomst
Om in 2030 energiepositief te zijn en in 2050 volledig circulair, staan er een aantal vervolgacties op de rol:
• Deelname aan Geothermiebron Drachten (aardwarmte)
• Opslaan groene stroom met accutechniek
• Vernieuwen isolerende gevels
• Deelname aan windmolenparken en/of nieuw te ontwikkelen zonnepaneelparken in Nederland
• Optimaliseren warmtekrachtkoppeling (produceert tegelijkertijd warmte en elektriciteit)
• Aan de slag met toekomstige innovaties