Circulair ondernemen door hergebruik van gipsplaten
Alle type bouwmaterialen in een gebouw kunnen er ook weer uit, maar kunnen ze ook worden hergebruikt? Voor de gipsplaten van Knauf is het antwoord inmiddels: ja!
Tekst: Ysbrand Visser, Beeld: Knauf
Beeld links: Circulaire wand uit het Knauf Hybride Circulair Wandsysteem.
Gipsplaten zijn populair, praktisch, niet al te duur, van hoge kwaliteit, brandwerend en ook recycle- en herbruikbaar. Dat dit nu actueel is, heeft te maken met de bron van herkomst, aldus Bauke Geuzebroek, technisch manager van Knauf: “Gips is een mooi en niet-allergisch natuurproduct om bouwmaterialen van te maken. Kolencentrales zijn de bron van rookgasontzwavelings- of RO-gips, maar omdat deze centrales steeds meer hun deuren sluiten, wordt de toestroom van dit type gips minder. En wordt het nóg belangrijker om te kijken naar circulaire oplossingen. Je kunt gips bijvoorbeeld na droging en het toevoegen van water prima opnieuw als grondstof voor gipsplaten gebruiken”, aldus Geuzebroek.
Binnen het Knauf Hybride Circulair Wandsysteem kijkt de firma óók nadrukkelijk naar hergebruik van gipsplaten. Daarbij wordt een gipsplaat op maat - 50 cm breed over de gehele lengte - uit een bestaand systeem gezaagd. Losschroeven is ingewikkeld en niet efficiënt, zodat op de profielen een restant achterblijft dat naar het recyclingkanaal gaat. De uitgezaagde platen zijn eenmalig volledig herbruikbaar en worden vervolgens horizontaal op standaard profielen gemonteerd. Het is een concept dat Knauf samen met New Horizon ontwikkelde. “We willen dat nu opschalen, zodat het in zoveel mogelijk projecten wordt gerealiseerd”, zegt Geuzebroek.
Economische factor
Deze circulaire ambitie van Knauf kent twee kanten, vervolgt Geuzebroek: “Gips is technisch gezien 100 procent recycle- en herbruikbaar, maar hoe komt het weer terug in het productieproces? Daarnaast willen we ervoor zorgen dat de producten en systemen die we nu ontwikkelen en produceren, het hergebruik in de toekomst gaan vergemakkelijken. Alleen als het technisch niet meer kan, door de aanwezigheid van schroeven of gaten voor stekkerdozen, worden de gipsplaten weer gerecycled.”
“Er zit natuurlijk ook een economische factor aan”, vervolgt Geuzebroek. “Gips is niet schaars. Er is veel natuurgips beschikbaar en daarom is het nu nog relatief duur om gips uit bestaande gebouwen te halen. Ondanks dat het op dit moment misschien nog niet echt loont, willen wij als marktleider hier met onze duurzame ambitie toch werk van maken.”
De specifieke vraag uit de markt is natuurlijk ook van groot belang en die is nog onvoldoende circulair, aldus Niek Wouda, market manager bij Knauf. “De expliciete vraag naar circulaire producten betreft nog geen 5 procent van onze business. We hebben nu ervaring met 20 à 25 projecten en daarbij is het vaak al voldoende om een bewijs te overleggen dat het gips niet virgin is.
Voorlopig kunnen we deels aan de vraag van hergebruik voldoen. Als het volume maar groot genoeg is, zoals bij de 10.000m2 voor de Triodos Bank."
"Dan is de toepassing prijstechnisch gelijkwaardig. Die keuze hebben wij gemaakt om ervoor te zorgen dat het hergebruik wordt aangejaagd. Nu is het nog zoeken naar efficiëntie in de logistieke processen, maar die businesscase is heel goed rond te krijgen. Onze filosofie is dat circulair niet duurder hoeft te zijn dan lineair.”
Oogsten van circulaire gipsplaten.
Circulair ontwerpen
De bakens zijn duidelijk verzet bij Knauf en daarom wordt er, naast hergebruik, steeds meer nagedacht over circulair ontwerpen. Wouda: “Het is pionieren. We hebben de eerste stap gezet door circulariteit op onze eigen agenda te zetten. Dat heeft al veel gedaan voor het besef binnen onze eigen organisatie, en met name gezorgd voor een enorme en essentiële stap voor onze toekomstige productontwikkeling. Het gaat nu vooral over hergebruik en nog niet over losmaakbaarheid, want die kaders zijn nog niet gedefinieerd. Dat staat wel op de agenda. Daarbij kijken we ook naar de bijbehorende materialen in ons wandsysteem. Zijn die overbodig of kunnen we die anders invullen, zoals de stalen profielen?” Geuzebroek vult aan: “Je kunt je daarbij ook afvragen wat we met schroeven kunnen doen en of we eventueel naden willen accepteren.”
“Het helpt wel”, aldus Geuzebroek, “dat we in Nederland steeds beter sturen op circulariteit. Met bijvoorbeeld punten voor losmaakbaarheid in het BREEAM-label en de materiaalscores in de MPG.
Je ziet dat nu ook in de markt. Architecten beginnen na te denken over losmaakbaarheid en demonteren en gaan ontwerpen op basis van circulaire tools en meetmethoden. We kijken ook op Europese schaal naar hergebruik en recycling, maar in Nederland lopen we echt op de troepen vooruit. In het buitenland, zelfs in Duitsland, wordt circulariteit heel anders ervaren en vinden ze alleen recyclen al heel erg circulair."
Minder afval
“Wat betreft het uitvoeringsproces”, vertelt Wouda, “willen we ervoor zorgen dat er zo weinig mogelijk afval ontstaat bij montage en demontage.” Daarbij werkt Knauf binnen het Urban Mining Collective samen met demontage- en oogstbedrijven en maakt het bedrijf inmiddels ook onderdeel uit van het Platform CB’23. “Steeds meer partners”, besluit Geuzebroek, “willen circulair worden, waardoor ook het begrip circulair meer en meer gedefinieerd begint te raken. Daarbij gaat het niet alleen over technische details, maar dus ook over het anders inrichten van afvalstromen!”
Circulaire gipsplaten met een breedte van 50 centimeter worden uiteindelijk horizontaal hergebruikt.